Cotton là gì? Hãy tìm hiểu chất liệu tuyệt vời này

Cotton là một chất liệu may mặc phổ biến nhất trên thị trường hiện nay. Mở ra tủ quần áo của mình, chắc chắn bạn sẽ sẽ giật mình bởi mình sở hữu nhiều trang phục mang chất liệu này đến vậy. Nhưng thực sự bạn đã hiểu rõ về chất liệu này để mua được những sản phẩm đúng chuẩn cotton. Nguồn gốc xuất xứ, đặc điểm của vải cotton thì không phải ai cũng biết. Chúng ta cùng đi tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây nhé.

Chất liệu cotton là gì

Sợi bông hay sợi cotton là loại sợi mềm và đều sợi, mọc quấn quanh hạt của cây bông vải, một dạng cây bụi bản địa của các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới tại châu Mỹ, Ấn Độ và châu Phi. Loại sợi này chủ yếu được dùng để xe chỉ hay sợi và dệt thành loại vải mềm thoáng khí – loại vải sợi tự nhiên được sử dụng rộng rãi nhất trong ngành may mặc hiện nay.

• Là loại sợi thiên nhiên có khả năng hút/ thấm nước rất cao; có thể thấm nước đến 65% so với trọng lượng.
• Có khuynh hướng dính bẩn và dính dầu mỡ, dù vậy có thể giặt sạch được.
• Thân thiện với da người (không làm ngứa) và không tạo ra các nguy cơ dị ứng việc khiến cho sợi bông trở thành nguyên liệu quan trọng trong ngành dệt may.
• Không hòa tan trong nước, khi ẩm hoặc ướt sẽ dẻo dai hơn khi khô ráo.
• Tương đối bền đối với chất kiềm, nhưng không bền đối với acid và có thể bị vi sinh vật phân hủy. Dù vậy khả năng chịu được mối mọt và các côn trùng khác rất cao.
• Rất dễ cháy nhưng có thể nấu trong nước sôi để tiệt trùng.

Ứng dụng phổ biến nhất sợi bông là trong ngành may mặc. Ngoài ra, sợi bông còn được dùng làm thành phần trong các chất liệu tổng hợp. Trong ngành may mặc và chế biến người ta phân biệt các loại bông trước tiên theo chiều dài của sợi, sau đó đến mùi, màu và độ sạch của cuộn sợi. Sợi bông càng dài thì càng có chất lượng cao.

Trên thị trường hiện nay cũng xuất hiện rất nhiều loại vải cotton như vải cotton thun tự nhiên, vải cotton lụa, vải cotton lạnh, vải cotton poly hay các loại vải nhập khẩu như vải cotton hàn quốc, vải cotton thái,…giúp cho người dùng dễ dàng lựa chọn.

Nguồn gốc

Cây bông vải được các cư dân của văn minh lưu vực sông Ấn trồng vào thế kỷ thứ 4-5 trước Công nguyên, sau đó cây được phổ biến trên toàn Ấn Độ, sau đó lan sang Trung Quốc. Người dân thu hái bông, sau đó dùng để kéo, dệt thành sợi vải may quần áo.

Sau này, khoa học kỹ thuật phát triển, ngành dệt may cũng được công nghệ hóa rất nhiều. Người ta bắt đầu xử lý sợi bông bằng các loại hóa chất để giảm độ mục, mốc và tăng độ bền của vải khi được dệt ra. Từ đó mà vải cotton được hình thành, và trở nên phổ biến hiện nay.

Có 4 loài được trồng mục đích thương mại, tất cả đều đã được thuần hóa từ xa xưa:

• Gossypium hirsutum – bông vùng cao, bản địa của Trung Mỹ, Mexico, vùng Caribe và nam Florida, (90% sản lượng thế giới)
• Gossypium barbadense – loài cho sợi bông dài, bản địa của vùng Nam Mỹ nhiệt đới (8% sản lượng thế giới)
• Gossypium arboreum – cây bông, bản địa của Ấn Độ và Pakistan (nhỏ hơn 2%)
• Gossypium herbaceum – bông Levant, bản địa của miền nam châu Phi Africa và bán đảo Ả Rập (nhỏ hơn 2%)

Các loài bông Tân Thế giới chiếm phần lớn sản lượng bông hiện nay, nhưng các loài Cựu Thế giới được sử dụng rộng rãi trước thập niên 1900.

Quy trình sản xuất vải cotton

Thu hoạch xơ bông và phân loại

Quá trình thu hoạch xơ bông được diễn ra là 3 đợt. Thông thường mùa thu hoạch bông sẽ rơi vào tháng 11-12 trong năm.

• Đợt 1: thu hoặc những quả bông ở dưới gốc đã nở.
• Đợt 2: sau 1 – 15 ngày, lấy những quả bông ở phần thân giữa của cây.
• Đợt 3: thu hoạch hết những quả bông đã nở ở phần ngọn cây.

Sau khi thu hoạch xong, xơ bông sẽ được phân loại, nếu không đảm bảo chất lượng sẽ bị loại bỏ. Còn lại những xơ bông đạt chất lượng sẽ được phơi khô ở nơi sạch sẽ, thoáng mát và không lẫn tạp chất.

Tinh chế xơ bông

Đây là một quá trình quan trọng trong việc sản xuất sợi cotton. Tinh chế xơ bông là bước loại bỏ các tạp chất khác trong xơ, tách và làm sạch xơ.

Sau khi phơi khô xơ bông, các nhà máy sẽ vận chuyển về để tinh chế. Bông được xé một cách nhẹ nhàng, giúp tách xơ nhưng vẫn phải đảm bảo không ảnh hưởng đến chất lượng các xơ đơn.

Sau đó xơ bông được đưa vào lò hơi để nấu và lọc nhiều lần, nhằm loại bỏ một số tạp chất như: nito, pectin, các axit hữu cơ hoặc màu thiên nhiên.

Dệt vải

Đây là quá trình xử lý hóa học của vải sợi cotton. Các sợi ngang và sợi dọc sẽ được dệt tạo thành những tấm vải.

Trong quá trình dệt vải, những tấm vải tiếp tục được làm bóng để cho sợi Cotton trương nở, tăng khả năng thấm nước và bắt màu của sợi nhuộm.

Tiếp theo sẽ là tẩy trắng vải để làm cho vải mất đi màu tự nhiên, sạch vết dầu mỡ và có độ trắng như yêu cầu để bước vào quá trình nhuộm màu vải.

Nhuộm vải

Là quá trình cuối cùng để hoàn thiện vải cotton. Sợi vải sẽ được xử lý bằng thuốc nhuộm, dung dịch các chất phụ gia hữu cơ để làm vải dễ bắt màu.

Quá trình nhuộm vải sử dụng các loại thuốc nhuộm tổng hợp cùng nhiều hóa chất phụ khác để tạo điều kiện cho sự bắt màu của màu nhuộm. Sau mỗi lần nhuộm xong, vải sẽ được mang đi giặt nhiều lần. Nhằm tách các hợp chất, sợi vải vụn, bẩn còn bám trên mặt vải.

Cuối cùng, vải sẽ được thực hiện giai đoạn wash vải nhằm mục đích làm mềm vải, tăng độ bền, chống co rút, ra màu… của vải. Vậy là chúng ta đã có được những tấm vải cotton mềm mịn, đạt chuẩn.

Ưu nhược điểm của vải cotton

Ưu điểm

• Mang lại cảm giác thoáng mát, thoải mái cho người mặc bởi khả năng hút ẩm cao, thấm hút tốt
• Độ bền cao, khi giặt nhanh khô, dùng được trong máy giặt cùng và có thể sử dụng các chất tẩy rửa
• Giá thành của vải cotton rẻ hơn so với các loại có pha sợi khác, vì nguyên liệu dễ tìm và sẵn có.

Nhược điểm

Cotton 100% khá là cứng nên thích hợp cho nam giới sử dụng. Và giá thành của loại vải 100% cotton này khá cao, nên nó không thật sự phổ biến với tất cả mọi người. Để khắc phục điều này, người ta sử dụng cotton pha với sợi Spandex nhằm làm vải trở nên mềm mại hơn. Thích hợp dùng cho chị em phụ nữ, và giá thành cũng không quá cao.

Phân loại vải cotton

Thông thường trên thị trường, không phải vải cotton nào cũng được làm 100% từ bông. Để phù hợp với nhu cầu của người sử dụng, nhà sản xuất thường pha trộn thêm các chất liệu khác với bông để tạo thành vải cotton, tùy vào mức độ lại hình thành nên những loại vải khác nhau. Dưới đây là những loại vải phổ biến được biết tới và sử dụng nhiều.

100% Cotton

Loại vải này được làm từ 100% sợi bông không pha các tạp chất khác. Thường các sản phẩm vải cotton 100 rất ít, do làm hoàn toàn từ sợi bông nên giá thành đắt. Chất liệu này chủ yếu dùng để may các sản phẩm cao cấp hoặc quần áo trẻ em hoặc trẻ sơ sinh vì da các bé nhạy cảm, dễ kích ứng với các chất liệu hóa học, đòi hỏi cần sử dụng những chất liệu hoàn toàn tự nhiên, hơn nữa vải cotton 100 dễ thấm hút mồ hôi khi các bé hoạt động nhiều. Vải chứa cotton thường khô cứng, dễ xù lông nên người ta thường pha thêm các thành phần khác cho vải thêm mềm mại và co dãn.

Vải cotton 65/35 (CVC)

Loại vải này bao gồm 65% cotton và 35% PE. Mặc dù không chứa hoàn toàn 100% cotton nhưng loại vải này được đánh giá khá cao và được sử dụng rộng rãi bởi sự hợp lý về giá thành cũng như chất lượng tương đối tốt, chất liệu cotton chiếm đa số. Vải cũng khắc phục các vấn đề như mềm mại hơn, có độ bóng và thoát ẩm khá tốt.

Lưu ý: Thực tế trên thị trường không có khái niệm 65% cotton, CVC chỉ có nghĩa hàm lượng cotton cao, hàm lượng cotton tối đa chỉ cao lắm 60%. Hiểu đúng là tỉ lệ 60/40 (đính chính của 1 chuyên gia lão luyện trong ngành vải ở Việt Nam).

Vải cotton 35/65 (Tixi hay TC)

Vẫn là sự pha trộn giữa Cotton và PE, nhưng khác với CVC, vải Tixi có thành phần PE chiếm tới 65% và cotton chỉ chiếm 35%, vì vậy mà giá thành của loại vải này cũng khá rẻ, ở mức trung bình phù hợp với mọi người nên được sử dụng phổ biến. Là một loại vải cotton giá rẻ nên mặc sẽ nóng hơn, cứng hơn và thường được sử dụng để may các loại áo thun.

Một số loại vải cotton khác

Bên cạnh 3 loại vải phổ biến vừa kể trên, còn một số tiêu chuẩn cotton bạn cần chú ý: Cotton USA, Cotton Poly, Cotton Satin, Cotton lụa, Cotton Borip, Cotton pha Spandex, Cotton nhung, Cotton Ai Cập…

Cách phân biệt các loại vải cotton

Với một loại vải được coi là phổ biến như vải cotton không tránh khỏi việc làm giả làm nhái, pha trộn các tạp chất có hại cho sức khỏe nhằm mục đích tăng lợi nhuận. Người mua hàng cần tỉnh táo để phân biệt được đúng loại vải này để đảm bảo mình không mua phải hàng giả hàng nhái cotton. Sau đây là một số cách thông thường để nhận biết vải cotton chất lượng.

Nhận biết bằng mắt thường

• Cotton 100%: Vì làm bằng sợi bông nên khi chạm tay vào sẽ mang cảm giác mềm mịn, mát, thấm hút cực nhanh. Khi vò dễ bị nhăn và gấp nếp. Khi sờ sẽ có cảm giác khô và cứng hơn các loại cotton pha.
• Cotton pha: Khi vò thì sẽ không gây nhàu vải. Nhìn bóng đẹp và nhìn thớ vải đều. Cảm giác có độ bền cao.

Sử dụng lửa để kiểm chứng

Để phân biệt chính xác hơn các loại vải, bạn có thể lấy một mẫu nhỏ của vải ra đốt, các hiện tượng xảy ra với phần vải bị cháy sẽ giúp bạn phân biệt được đây là loại vải gì. Vải cotton 100% sẽ cháy khá nhanh, có mùi như giấy cháy tro vụn, tan khi dùng tay vò. Vải CVC cháy nhanh, tro phần tan, phần vón thành cục. Vải Tixi (hay TC) cháy khá yếu, tro vón thành cục lớn. Các loại vải 100% PE cháy yếu, tắt ngay khi đưa ra khỏi ngọn lửa, có mùi thơm như mùi hành tây và không có tro.

Phân biệt bằng độ thấm nước

Với cotton 100%: Vải thấm nước rất nhanh và đều cả bề mặt. Còn với vải pha, độ thấm nước chậm, không đều bề mặt vải.

Hướng dẫn vệ sinh, bảo quản

• Không nên ngâm trong xà phòng quá lâu: Nếu ngâm quá lâu, màu của vải cũng như các họa tiết trên vải sẽ bị phai màu. Vì thế mà chúng ta chỉ nên ngầm vài phút, hoặc có thể giặt luôn đều được.
• Phân loại trước khi giặt: Đây là một bước cần thiết và quan trọng trước khi giặt đồ. Nên để đồ màu trắng riêng các loại quần áo có màu khác. Tránh khi giặt quần áo sẽ bị phai màu vào nhau, làm hỏng trang phục của bạn.
• Không sử dụng chất tẩy rửa quá mạnh: Sử dụng loại bột giặt của độ PH trung tính, nếu dùng hóa chất quá mạnh sẽ làm độ bền của vải bị giảm sút. Nhanh hỏng, mục, màu quần áo dễ bị phai và loang lổ.
• Phơi tại nơi thông thoáng, tránh nắng gắt: Phơi đồ ở những nơi thoáng mát để đảm bảo trang phục của bạn đạt độ bền tối đa.

Trên đây là một số thông tin về vải cotton – một loại vải được sử dụng phổ biến hiện nay. Hãy chọn cho mình những bộ trang phục thoải mái nhất nhé.